|
Potrzeba powołania nowej centrali związkowej dojrzewała wśród działaczy związkowych od końca lat 90. W styczniu 2000 roku, związkowcy kontestujący upolitycznienie dwóch istniejących w Polsce centrali zorganizowali spotkanie, na którym zrodziła się idea utworzenia Związkowego Forum Pracy. Szefem grupy inicjatywnej został wybrany Wiesław Siewierski – przewodniczący Krajowego Związku Zawodowego Ciepłowników z siedzibą w Bydgoszczy.
W czerwcu 2001 roku podczas spotkania w Bydgoszczy, które odbywało się pod hasłem „Dyktat czy bezradność związków zawodowych”, z udziałem blisko 200 osób z 20 federacji, zrzeszeń i porozumień związkowych powołano Komitet Założycielski w składzie: Wiesław Siewierski, Kazimierz Drabik, Tadeusz Chwałka, Janusz Śliwiński. Zygmunt Szczepkowski, Czesław Hadrian, Elżbieta Rutkowska oraz zespoły robocze.
I Kongres nowej centrali, którą nazwano: Forum Związków Zawodowych odbył się w dniach 15-16 kwietnia 2002 r. w Warszawie. W Kongresie uczestniczyło 122 delegatów. Wśród zaproszonych gości byli między innymi: przedstawiciele rządu RP, szefowie organizacji pracodawców oraz reprezentanci istniejących central związkowych.
Na Kongresie uchwalono Statut nowej centrali, przyjęto dokumenty programowe oraz wybrano władze. Pierwszym przewodniczącym FZZ został Wiesław Siewierski, mandaty wiceprzewodniczących uzyskali: Tadeusz Chwałka, Waldemar Chyczewski, Antoni Duda, Mariola Guzenda i Zygmunt Mierzejewski.
Przewodniczącym Krajowej Komisji Rewizyjnej został wybrany Jerzy Kulisz. Wybrano także członków Krajowej Komisji Rewizyjnej, w osobach: Lechosława Czyża, Zbigniewa Dąbka, Krystyny Dębkowskiej, Zbigniewa Jagiełło, Krzysztofa Korzeniowskiego oraz Józefa Ryla.
Organizacje członkowskie Forum
Początkowo Forum ZZ zrzeszało 17 ogólnopolskich organizacji członkowskich, a mianowicie:
- Federację Związków Zawodowych Pracowników PKP.
- Krajowy Wolny Związek Zawodowy Pracowników Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska
- Krajowy Związek Zawodowy Ciepłowników.
- Mazowiecki Związek Zawodowy Pracowników Drogownictwa RP.
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów.
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Policji.
- Niezależny Związek Zawodowy Kierowców.
- Ogólnopolską Reprezentację Związków Zawodowych Pracowników Poczty Polskiej; obecnie Ogólnokrajowy Związek Zawodowy Pracowników Forum.
- Ogólnokrajowe Zrzeszenie Związków Zawodowych Pracowników Ruchu Ciągłego.
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych.
- Porozumienie Związków Zawodowych KADRA.
- Związek Zawodowy Anestezjologów.
- Związek Zawodowy Inżynierów i Techników.
- Związek Zawodowy Kierowców w Polsce.
- Związek Zawodowy Pracowników Komunikacji Miejskiej w RP.
- Związek Zawodowy Pracowników Policji.
- Związek Zawodowy Pracowników Warsztatowych.
W latach 2002-2006 liczba organizacji wchodzących w skład Forum zwiększyła się niemal dwukrotnie. W tym okresie w skład Forum ZZ przyjęto następujące organizacje związkowe:
| Data |
|
| 8 maja 2002 r. |
- Związek Zawodowy Kapitanów i Oficerów
|
| 18-19 lipca 2002 r. |
- Związek Zawodowy Inspektorów Kontroli ZUS
|
| 23 września 2002 r. |
- Międzyzakładowy Młodzieżowy Związek Zawodowy Pracowników Huty Katowice obecnie Międzyzakładowy Młodzieżowy Związek Zawodowy Pracowników ISPAT Polska Stal S.A.
- Krajowy Związek Zawodowy Inżynierów i Techników BHP
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność ’80
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Straży Pocztowej – obecnie Ogólnopolski Związek Zawodowy Straż Pocztowa
- Związek Zawodowy Marynarzy i Rybaków Kontraktowych
|
| 5 grudnia 2002 r. |
- Związek Zawodowy Pracowników Lotnictwa Cywilnego
- Związek Zawodowy Pracowników „RUCH” S.A. Kadra
- Związek Zawodowy Kierowców PEKAES TRANSPORT
|
| 7 marca 2003 r. |
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Administracji i Obsługi Służby Zdrowia
- Związek Zawodowy Liga Pracy
|
| 17 września 2003 r. |
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Bloku Operacyjnego, Anestezjologii i Intensywnej Terapii
|
| 17 marca 2004 r. |
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Pożarnictwa
- Konfederacja Związków Zawodowych Pracowników Telekomunikacji w Polsce
|
| 16 września 2004 r. |
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Położnych
|
| 24 luty 2005 r. |
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży Granicznej
|
| 18 kwietnia 2005 r. |
- Federacja Związków Zawodowych Maszynistów Kolejowych
- Ogólnopolski Związek Zawodowy Oficerów i Marynarzy
|
| 25 października 2005 r. |
- Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Listonoszy Poczty Polskiej
|
Ponadto do Forum przystąpiły organizacje zakładowe i międzyzakładowe przyjęte przez Zarządy Wojewódzkie:
- w województwie kujawsko-pomorskim – Wolny Związek Zawodowy Solidarność-Oświata, Związek Zawodowy Pracowników Technicznych i Ekonomicznych Bydgoskich Zakładów Przemysłu Gumowego „Stomil” S.A., NSZZ Kierowców Autobusów Komunikacji Miejskiej w RP, Związek Zawodowy Pracowników Komunalnych Regionu Kujawsko-Pomorskiego.
- w województwie małopolskim – Międzyzakładowy Niezależny Związek Zawodowy HUTNIK przy ZGH „Bolesław” w Bukownie.
- w województwie mazowieckim – Związek Zawodowy Pracowników Przedsiębiorstwa Państwowego Porty Lotnicze Pracowników Spółek z udziałem Przedsiębiorstwa i Lotnisk Niekomunikacyjnych; Związek Zawodowy Pracowników Totalizatora Sportowego Sp. z o.o.
- w województwie podlaskim – Zakładowy Związek Zawodowy Pracowników BRITISH-AMERICAN TOBACO Polska S.A.
- w województwie pomorskim – Związek Zawodowy Pracowników Komunikacji Autobusowej w Gdyni, Związek Zawodowy Pracowników Zakładu Szybkiej Kolei Miejskiej „Cisowa”, Międzyzakładowa Organizacja Związków Zawodowych Pracowników Ochrony Zdrowia przy Szpitalu Specjalistycznym im. Łukowicza w Chojnicach
- w województwie śląskim – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność’80 KWK JAS-MOS, Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Oświaty Forum w Myszkowie
W procesie porządkowania kwestii organizacyjnych, ze struktur Forum na przestrzeni całej kadencji wykluczone zostały dwie organizacje związkowe:
- Związek Zawodowy Anestezjologów.
- Krajowy Związek Zawodowy Inżynierów i Techników BHP.
Aktywność organizacyjna wymienionych organizacji była niezauważalna, a w przypadku Związku Zawodowego Anestezjologów pojawiły się problemy natury prawnej, a mianowicie organizacja ta nie spełniała kryteriów i wymogów statutowych.
Posiedzenia Zarządu Głównego i Prezydium Forum Związków Zawodowych
W okresie pomiędzy I, a II Kongresem FZZ odbyło się łącznie 16 posiedzeń Zarządu Głównego Forum. Ze względów organizacyjnych najwięcej posiedzeń ZG odbyło się w pierwszej fazie funkcjonowania naszej centrali związkowej – pomiędzy majem 2002 r. (pierwsze posiedzenie ZG) a marcem 2003 – Zarząd Główny Forum obradował aż sześciokrotnie. W roku 2003 odbyły się dwa posiedzenia , w 2004 roku – trzy , w roku 2005 – cztery, a w 2006 (do kwietnia) – dwa.
W ramach bezpośrednich prac przygotowawczych do II Kongresu Forum Związków Zawodowych odbyły się cztery spotkania makroregionalne delegatów:
- 14/15 marca Ustroń Jaszowiec
- 15/16 marca Ameliówka k/ Kielc
- 21/22 marca Sopot – Kamienny Potoki
- 22/23 marca Pieczyska k/ Bydgoszczy
W związku z wstępowaniem nowych organizacji w struktury Forum, znacznie poszerzył się skład Zarządu Głównego. Początkowo w skład ZG wchodziło 28 członków, obecnie Zarząd Główny liczy 63 członków.
W historii Forum, można wydzielić dwa okresy. Pierwszy trwał od I Kongresu, do stycznia 2003 r., czyli do momentu uprawomocnienia się wyroku warszawskiego Sądu Okręgowego, w sprawie stwierdzenia reprezentatywności FZZ w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych.
Drugi okres, to lata 2003 – 2006 – wypełniony normalną pracą organizacyjną i udziałem nowej centrali we wszystkich strukturach i agendach zinstytucjonalizowanego dialogu społecznego, w tym oczywiście w pracach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych.
Okres między I Kongresem a styczniem 2003 r. był niewątpliwie trudnym dla istnienia Forum Związków Zawodowych. Przyczyniły się do tego działania kierownictwa OPZZ, zmierzające do zablokowania uzyskania reprezentatywności przez Forum, co przyczyniło się do wydłużenia postępowania sądowego.
Podkreślić należy, że batalia o uznanie reprezentatywności była istotnym sprawdzianem możliwości organizacyjnych Forum, zwartości i determinacji działania. Wbrew intencjom oponentów, była to szybka i skuteczna promocja Forum w Parlamencie, a także i w pewnym stopniu w środkach masowego przekazu.
W marcu 2003 roku Prezes Rady Ministrów podpisał nominacje dla przedstawicieli FZZ w Komisji Trójstronnej ds. Społeczno-Gospodarczych. Zostali nimi: Wiesław Siewierski – powołany jednocześnie na wiceprzewodniczącego Komisji; Bożena Banachowicz (obecnie Dorota Gardias); Tadeusz Chwałka; Antoni Duda; Jerzy Kędzierski; Zygmunt Mierzejewski; Bogdan Warzyński, natomiast Sekretarzem Komisji został wybrany Włodzimierz Sztern.
Pierwszym posiedzeniem Komisji Trójstronnej, w którym uczestniczyli przedstawiciele Forum było posiedzenie Prezydium Komisji w dniu 31 marca 2003 r., natomiast pierwsze plenarne posiedzenie Komisji Trójstronnej z udziałem Forum Związków Zawodowych odbyło się 9 kwietnia 2003 r.
Zostając członkiem Trójstronnej Komisji ds. Społeczno – Gospodarczych, Forum ZZ otrzymało równocześnie prawo do desygnowania swoich członków do pracy w Wojewódzkich Komisjach Dialogu Społecznego oraz w działających już trójstronnych zespołach.
- zespół ds. prawa pracy i układów zbiorowych – Jerzy Kędzierski i Sławomir Wręga
- zespół ds. ubezpieczeń społecznych - Gerard Ponka i Waldemar Lutkowski
- zespół ds. polityki gospodarczej i rynku pracy - Zygmunt Mierzejewski i Marek Tkacz (wcześniej Bogusław Filarowicz, a następnie Andrzej Szczepaniak)
- zespół ds. rozwoju dialogu społecznego- Tadeusz Chwałka i Krzysztof Rostkowski
- zespół ds. budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych - Bogdan Warzyński i Michał Ćwieka.
- zespół ds. usług publicznych - Mariola Guzenda (wcześniej Aniela Getka-Skibska) i Dorota Gardias (wcześniej Bożena Banachowicz)
- zespół ds. współpracy z MOP - Tadeusz Wojtasik i Ewa Jaskółka (wcześniej Katarzyna Sosnowska)
W lipcu 2004 r. z inicjatywy Forum powołano Trójstronny zespół ds. funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, którego przewodniczącym został Wiceprzewodniczący FZZ Antoni Duda. Na członka zespołu z ramienia FZZ wybrano Krzysztofa Hetmana. We wrześniu 2005 r. podczas posiedzenia plenarnego TK powołano stały zespół ds. konsultacji Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej (w miejsce powołanego w lipcu 2005 r. zespołu doraźnego). Reprezentantami Forum zostali: Edmund Szynaka i Bogdan Warzyński.
Nieco inny charakter mają Trójstronne zespoły branżowe, działające poza Trójstronną Komisją ds. Społeczno-Gospodarczych, które zajmują się problemami branż w związku z restrukturyzacją, postępującą prywatyzacją i reorganizacją wybranych sektorów.
Na wniosek Forum powołano 3 zespoły branżowe Komisji Trójstronnej:
- zespół ds. branży chemicznej (powołany w lutym 2003 r.) - Lechosław Czyż, Edmund Jankowski, Sławomir Wręga
- zespół ds. ochrony zdrowia (powołany w lutym 2005 r.) – Mariola Guzenda, Halina Peplińska
- zespół ds. kolejnictwa (powołany 17 września 2003 r.) - Włodzimierz Sztern, Jerzy Kędzierski, Waldemar Ziobro, Józef Smólski
Mimo, iż procesy restrukturyzacji branż leżą w gestii ministrów odpowiedzialnych za dany sektor, zespoły zostały umocowane przy resorcie pracy – odpowiedzialnym za dialog społeczny oraz za sprawy bezpieczeństwa socjalnego zatrudnionych oraz zwalnianych pracowników.
Obok przedstawicieli w zespołach Komisji Trójstronnej Forum posiada przedstawicieli we wszystkich Wojewódzkich Komisjach Dialogu Społecznego:
Członkostwo w Trójstronnej Komisji umożliwiło FZZ udział w innych ważnych gremiach i agendach, gdzie realizują zadania i zamierzenia programowe Forum Związków Zawodowych.
W 2004 roku znacznie poszerzył się krąg przedstawicieli naszej centrali związkowej w rozmaitych ciałach i organach opiniodawczych, nasi członkowie rozpoczęli swoją działalność w poszczególnych agendach i instytucjach Unii Europejskiej.
Na podstawie ustaleń i zgodnie z podpisanym porozumieniem strony związkowej Trójstronnej Komisji, w sprawie kandydatów na członków Rady NFZ i członków rad oddziałów NFZ, przedstawiciele Forum pracują w 7 Radach Oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia.
Z ramienia FZZ, na listę mediatorów przy Ministrze Gospodarki i Pracy, wpisani zostali: Lechosław Czyż, Jerzy Hołownia, Małgorzata Holska, Michał Mużelak, Lilianna Pietrowska, Malwina Strecker, Andrzej Szczepaniak.
Forum Związków Zawodowych ma również swoich przedstawicieli w innej formie dialogu społecznego, a mianowicie w Okrągłym Stole Dialogu Społecznego na rzecz Integracji Europejskiej. Jest to pierwsza w Polsce instytucja dialogu dwustronnego, a jego powstanie przewidziane było w Projekcie Phare 2000. Zasiadają w nim: Tadeusz Chwałka, Jerzy Kędzierski, Longina Kaczmarska, Wiesław Budak oraz Dariusz Janiak.
Kolejnymi instytucjami dialogu społecznego, w których uczestniczy Forum Związków Zawodowych są Komitety Monitorujące i Sterujące programami operacyjnymi Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej.
Ważniejsze stanowiska FZZ:
- protest przeciwko formie i dotychczasowym metodom rzekomej konsultacji czy też namiastkom negocjacji w kwestii „Strategii gospodarczej Rządu”
- wzywanie Rządu do niezwłocznego podjęcia rozmów z Ogólnopolskim Komitetem Protestacyjnym. Apel do wszystkich załóg pracowniczych i organizacji związkowych o stworzenie wspólnego, silnego frontu obrony interesów pracowniczych, zdobyczy zapisanych w Kodeksie pracy, przeciwstawianie się rozmaitym manipulacjom w tym zakresie.
- krytyczna ocena działania Rządu RP wobec sektora paliwowo-energetycznego, zawarte m. in. w Założeniach i Korekcie Polityki Energetycznej Polski do 2002 r. oraz w programie Realizacji Polityki Właścicielskiej MSP w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego.
- stanowisko w sprawie hutnictwa żelaza i stali w Polsce, wskazujące wybór odpowiednich inwestorów oraz umowy prywatyzacyjne pozwalające na kontrolę branży.
- wezwanie Rządu do rezygnacji z polityki pozorów i podjęcia środków zaradczych i autentycznego dialogu społecznego w sprawie pogarszającej się sytuacji gospodarczej kraju oraz rosnącego niezadowolenia załóg pracowniczych.
- poparcie postulatu OZZPiP, aby poziom finansowania na ubezpieczenia zdrowotne był wyższy i wyniósł 11 %. Nie godzenie się na zmianę kierunku przekształceń sp. Z.O.Z. w spółki prawa handlowego
- sprzeciw odnośnie polityki prowadzonej przez rząd w sferze ochrony zdrowia oraz przeciw nieudolnym próbom zmian w ustawowym uregulowaniu w/w kwestii z naruszeniem wszelkich możliwych interesów społecznych i pracowniczych. Forum wnosiło do Rządu o podjęcie szybkich prac nad nowym projektem ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji Z.O.Z oraz o doraźne, skuteczne zablokowanie możliwości zajmowania przez komorników kont szpitali do czasu wprowadzenia zmian w Kodeksie Postępowania Cywilnego umożliwiających takąż procedurę.
- poparcie dla Związkowej Komisji Koordynacyjnej Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. w sprawie prywatyzacji Grupy Kapitałowej.
- Na wniosek Forum Rząd Rzeczypospolitej Polskiej skierował skargę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, dotyczącą częściowego stwierdzenia nieważności Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 7 września 2005 roku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych polskich pielęgniarek i położnych (Dz. Urz. UE Nr 255 z 30.09.2005 str.22)
Kontakty i współpraca międzynarodowa
Najistotniejszym wydarzeniem w zakresie współpracy międzynarodowej FZZ w 2003 roku było podpisanie porozumienia z DBB oraz przystąpienie Forum do CESI – zatwierdzone uchwałą podjętą na posiedzeniu Zarządu Głównego w dniu 17 września. Współpraca i kontakty międzynarodowe Forum nie zawężały się wyłącznie do dwóch wyżej wymienionych partnerów. Zainteresowanie i chęć nawiązania bezpośredniej współpracy z naszą centralą związkową wyrażało także kilka innych organizacji m.in. związki policjantów, rosyjska centrala związków zawodowych pracowników administracji i służb publicznych, łotewski związek zawodowy służby zdrowia itp.
Pewnym ewenementem współpracy międzynarodowej jest zainteresowanie i kontakty z Forum ze strony Fundacji Friedricha Eberta. W okresie sprawozdawczym przedstawiciele FZZ brali kilkakrotnie udział w seminariach przygotowywanych samodzielnie albo przy współudziale tej fundacji.
W bezpośrednich powiązaniach i współpracy międzynarodowej głównym wydarzeniem 2004 roku był IV Kongres Europejskiej Unii Niezależnych Związków Zawodowych - CESI. W kongresie uczestniczyło sześciu delegatów Forum (Wiesław Siewierski, Mariola Guzenda, Zygmunt Mierzejewski, Bogdan Warzyński, Sławomir Wręga i Marek Kołodziejczyk).
Odzwierciedleniem pozycji FZZ w tej europejskiej centrali związkowej był wybór na jej wiceprezydenta – Przewodniczącego Forum Związków Zawodowych Wiesława Siewierskiego. Należy odnotować, że wcześniej w historii ruchu związkowego tak wysokiego zaszczytu na poziomie europejskim nie dostąpił żaden z polskich związkowców. Ponadto w skład władz CESI zostali wybrani Mariola Guzenda, jako członek sądu koleżeńskiego, a członkiem Zarządu Głównego został Zygmunt Mierzejewski.
Wejście Polski do Unii Europejskiej otworzyło nowy rozdział także w kontaktach zagranicznych ruchu związkowego. Wyjazdy, bezpośrednie kontakty, delegacje stały się zwykłą roboczą formą działania. Rozwój kontaktów międzynarodowych jest nie tyle kwestią chęci czy też wyboru – jest to konieczność. Ograniczanie udziału, rezygnacja z prac w gremiach i organizacjach międzynarodowych grozi marginalizacją.
Obecnie Forum Związków Zawodowych jest jednym z najważniejszych partnerów dialogu społecznego w Polsce, choć od powstania centrali upłynęło zaledwie 7 lat.
Opracowanie:
(Na podstawie materiałów sprawozdawczych
sporządzonych przez Biuro FZZ).
Jerzy Przybyszewski
|
